Lurruntzen direnean, likidoek beroa hartzen dute bere ingurutik. Horregatik, gainazal batean dagoen ura lurruntzen bada, hoztu egiten da gainazal hori. Beraz, ez da bat ere harritzekoa lurrunketa izatea ugaztunek duten beroa galtzeko biderik eraginkorrenetako bat, eta bide bakarra ingurumen tenperatura gorputzarena baino garaiagoa denean. Lehorrean bizi diren ugaztunez ari naiz, noski.

Animalia batzuetan arnas azalak izaten dira ura lurruntzeko, -eta beraz, beroa galtzeko-, gune egokienak. Txakurretan, esaterako, zeregin garrantzitsua betetzen dute mihiaren eta arnas aparatuaren azalek. Lasterka egiten duten bitartean edo egin ondoren hatsantu egiten direnean, frekuentzia garaiko arnas mugimenduak egiten dituzte txakurrek, baina arnasa hartzea ez da mugimendu horien helburu nagusia. Arnas azalaren gaineko airearen berriztatze azkarra egiten du mugimendu horien bitartez eta horrela, ur lurrunketa erraztu edo areagotu egiten du. Izan ere, lurrunketa horrek dakarren bero galera da mugimendu horien helburu nagusia.

Beste zenbait ugaztunek ere ur lurrunketara jotzen dute beroa galtzeko, baina arnas azalaren gaineko ura lurrundu beharrean, izerdia da horretarako erabiltzen dutena. Gu gara portaera horren adibide argia. Beroa disipatzeko beharra oso handia denean ur bolumen handiak galtzen ditugu izerdiaren bitartez. Ezaguna da, esaterako, futbol jokalariek gorputzaren masaren ehuneko laua gal dezaketela partida batean; eta kontuan hartu behar da ura (likido isotonikoen bidez) edaten dutela aldageletan atsedenaldian eta zelaian bertan ahal duten guztietan. Eta are gehiago izan daiteke erresistentzia proba luzeetan parte hartzen duten kirolariek galtzen duten ura.
Izerdiaz ari garelarik, Robin Lane Fox (2005)[1] historialari britaniarrari irakurri diodan kontutxo bat ekarriko dut hona. Atenas klasikoan, -Atenas Aintzinaroko itsas inperioa zenean-, trirremeak ziren atenastarren gerra tresna garrantzitsuenak. Bada, Fox-en arabera, ezaugarri fisiko apartak omen zituzten hiruarraunekoetan aritzen ziren arraunlariek. Atera diren kontuen arabera, egungo arraunlariek orduko ur litro bat edan beharko lukete, gutxienez, izerdiaren bidezko galerari aurre egin ahal izateko, baina, eskifaia 170 arraunlarik osatzen zutela kontuan harturik, eguneko 2.000 litro ur baino gehiago beharko lukete. Historialariaren ustez, baina, handiegia da ur bolumen hori, bidaiak, zenbaitetan, luze samarrak zirelako eta ura lortzeko eta zamatzeko aukerak ez oso ugariak. Horrexegatik uste du garai hartako arraunlarien ur beharrak apalagoak izango zirela egungo arraunlarienak baino.
Garai hartako arraunlariek oraingoek baino izerdi gutxiago botatzen bazuten ere, izerdi bolumena ikaragarria omen zen, kuberta azpiko kiratsa kentzeko lau egunetan behin urez garbitu behar baitzuten. Eta zer esan azpiko lerroan zihoazen arraunlarien egoeraz! Goiko bi lerroen arraunlarien izerdia, euren gainean erortzen zen-eta! Kontuan hartzen badugu arraunlari gehienak atenastar libreak zirela eta diru-truk jarduten zirela trirremeetan, ez dirudi erakargarriegiak zirela lehorrean zituzten bizi baldintzak ere.
[1] Robin Lane Fox (2007): “El Mundo Clásico”, Crítica, 825 or. (The Classical World. An Epic History of Greece and Rome; Penguin Books, 2005). J.S.Morrison, J.F.Coates & N.B.Rankov-en (2000) “The Athenian Trireme” liburua da Fox-en iturria.