Monday, June 8, 2009

Handi izatearen aldekoak (eta txiki izatearenak ere)


Oso erabilgarria da simaurra. Milaka animalia espezie bizi dira simaurretik. Onthofagus generoko espezieek, esaterako, simaurra jaten dute eta bi mila espezie baino gehiago ditu talde honek mundu osotik banatuta. Genero honetako espezieak dira kakalardo pilotagile izenez ezagunak diren intsektu asko; hala ere, izen bera hartzen dute beste generoetako zenbait espeziek ere. Ingelesez duen izena, dung beetle (bekorotzaren kakalardoa), bere izaeraren adierazgarriagoa eta zehatzagoa da seguraski ere.

Espezie hauek dimorfismo sexuala dute. Eraso eta defentsarako erabiltzen duten adar bat dute arrek eta espezietan zehar aldatzen da bere kokapen anatomikoa. Emeek, berriz, ez ohi dute adarrik. Arren garapenak bi ibilbide desberdin jarrai ditzake bere bizizikloaren aldi kritiko batean -larba heldu bihurtzen den unean hain zuzen ere-, gertatzen denaren arabera. Une horretan, sexu-kromosoma egoteak ala ez egoteak baldintzatzen du, hasteko, heldu horren sexua zein izango den. Eta gero, ar horrek ezagunak ez diren baina, seguraski, hormonen menpe dauden zenbait mekanismoren bidez baloratzen ditu gertu dituen energia- eta egitura-baliabideak. Baldin eta baliabide horiek atalase jakin baten gainetik badaude, orduan tamaina handikoa izango da ar hori, eta, espeziearen arabera, adar bat edukiko du. Baina baliabideak atalase horren azpitik badaude, txikia izango da eta ez du adarrik edukiko.
Larbak zaintzea da emearen ardura edo zeregin nagusia. Satsa erabiltzen du larbak elikatzeko, eta larbak sortu aurretik egin dituen zulobideetan sartzen du simaurra. Arrak, bestalde, zulobidearen sarrera zaintzen du, beste arrak sar ez daitezen: horretarako erabiliko du, beharrezkoa bada, adarra. Baina, lehenago esan bezala, ar adardun horiez gain, adar gabeak diren beste ar txikiagoak ere badaude. Ar horiek ahulagoak dira, noski, baina maltzurragoak ere, intsektu bati buruz hitz egiteko berba egokia bada. Izan ere, emeengana iristeko eta ernaltzeko beste zulobide batzuk egiten dituzte ar txikiek. Azken batean, adarrik gabekoak dira, bai, ar txikiak, baina adarra oztopoa izango litzateke isileko modu horretara jokatu ahal izateko. Oso ondo planifikaturiko eta eginiko esperimentuen emaitzetatik atera dira hemen aurkeztu ditugun ondorio horiek. Eboluzio-mekanismoei eta animalien garapen-biologiari buruzko ondorio interesgarriak dira, baina horrez gain, tamainak eta ongizateak berak zenbaitetan jartzen dituen segadei buruzko irakaspenik ere atera daiteke.


Oharra: Argazkia Indiana University-ren webgunetik hartua dago (Courtesy of Indiana University).

0 comments: