Monday, February 16, 2009

Beroa “ikusten” duten animaliak?


Neguko egunetan, kanpoan hotza egiten duenean, lehio batera hurbiltzen baduzu eskugaina, hoztu egiten dela somatuko duzu. Lehio eta eskuaren artean dagoen airea, ordea, ez dago hotz, gelako airea baita. Beraz, lehiora hurbildu arte ez baduzu somatu hotzik eskuan, horrek esan nahi du airea ez dela izan eskugaina hoztu duena. Hau da, eskuak beroa galdu du baina ez du konbekzioz galdu, erradiazioz baizik.
Erradiazioa gertakari fisikoa dugu, elkar ukituz ez dauden bi gorputzen artean gertatzen den fenomenoa. Bi gorputzen tenperaturak desberdinak direnean, erradiazio elektromagnetiko bat sortzen da beroago dagoen gorputzetik hotzago dagoen gorputzera. Erradiazio infragorria da, hau da, gorri koloreari dagokiona baino uhin luzera luzeagoa, eta beraz, frekuentzia baxuagoko erradiazioa.
Guk, gizakiok ez dugu erradiazio infragorria “ikusteko” ahalmenik. Sortzen duen bero-transferentzia bai somatzen dugu, baina gorputz beroek bidaltzen dizkiguten izpiak ezin ditzakegu ikusi argi izpiak ikusten ditugun moduan.
Badira, baina, izpi infragorriak “har” ditzaketen animaliak, Crotalus eta Sistrurus generoetako suge pozointsuak diren kriskitin-sugeak hain justu. Badirudi eraso egiten duenean harrapakinaren beroak gidatzen duela kriskitin-sugea. Izan ere, odol beroko animaliak bakarrik harrapatzen dituzte; hori dela eta, hilik badaude ez ditu harrapatzen. Bestalde, begiak estalita ere, arratoi hilak harrapatzeko gai da arratoiak ingurua baino beroago badaude.
Albo bakoitzeko sudur zulo eta begiaren artean beste zulo bat dute, aurpegi-zuloa deiturikoa eta, dirudienez, aurpegi-zulo horiek dira izpi infragorrien hartzaileak. Izan ere, zulo horietatik garunera doazen nerbioen jarduera ikertu denean, kinada termikoak izan dira aktibitate elektrikoa sortu dutenak. Soinu, bibrazio edo argi kinadek, berriz, ez dute erantzunik sortu, bai ordea bere ingurua baino beroago dauden objektuak aurpegi aurrean jarri direnean.
Horren berezia izanik, zalantzarik ere bada informazio termikoa hartzeko sistema honen eraginkortasunaz, baina oso interesgarria da animalien moldatzeko ahalmenari buruz esaten diguna. Ertamerikako sugeak dira, eta ohikoak basamortuan. Gauaz hotz egiten du basamortuan, baina xaguak, eta xaguak bezalako beste ugaztun edo hegazti txikiak, homeotermoak izanik, ingurua baino askoz ere beroago daude. Ba ote dago baldintza horien pean harrapakinak harrapatzeko sistema hoberik?

Oharra: Crotalus atrox kriskitin-sugea da irudian agertzen dena; wikipediatik (http://en.wikipedia.org/wiki/File:Crotalus_atrox_(2).jpg) hartua dago eta Creative Commons baimenaren baldintzen menpe erabil daiteke.

0 comments: