Itsas eta ibaietako arrainei buruz aritu gara aurreko bi artikulutan. Baina badira bi ingurumenetan bizi diren arrainak ere. “Diadromo” izena ematen zaie arrain horiei. Oso ezagunak dira eta horietako bat, gainera, gure artean preziatu samarra ere. Aingiraz ari gara, edo hobeto esan, aingiraren larbaz. Jakina denez, ibaietatik itsasora joaten dira aingirak errutera, eta itsasoan sortzen dira hain preziatuak diren angulak, aingiren larbak. “Katadromo” izena ematen zaie ibaietatik itsasora ugaltzera doazen arrain diadromoei.Badira alderantzizko bidaia egiten dutenak. Izokinak, esaterako, ibaietan jaiotzen dira eta ibaietan ematen dituzte beren bizitzaren lehen aldiak. Gero, itsasora joaten dira gizentzera, eta gizendu ondoren, ibaietara itzultzen dira ugaltzera. “Anadromo” izena ematen zaie era horretako bidaiak egiten dituzten arrain diadromoei, eta izokina da arrain anadromo ezagunena.
Joan-etorri horiek egitea kontu bitxia bada ere, are bitxiagoa da espezie batzuek norantza bateko bidaia egitea eta beste batzuek aurkakoa egitea. Hainbat adituren ustez, ibaien eta itsasoaren emankortasunei dagokie jokaera desberdin horien arrazoia. Izan ere, eta salbuespenak salbuespen, espezie katadromo gutxiago daude ekuadoretik poloetarantz joaterakoan, eta alderantziz gertatzen da espezie anadromoekin. Bestalde, latitudearekin batera aldatzen da ibai eta itsasoaren emankortasuna, eta aldaketa hori aurkakoa da kasu bakoitzean. Hau da, ekuadoretik hurbil dauden ibaiak emankorragoak dira poloetatik hurbil daudenak baino, eta latitude berean dauden itsasoak baino. Eta alderantziz, poloetatik hurbilago dauden itsasoak aberatsagoak dira latitude bereko ibaiak baino eta ekuadore aldera dauden itsasoak baino. Beraz, -eta hauxe da gakoa-, latitudearen arabera aldatzen dira uretako animaliak gizentzeko egokiagoak diren ur ingurumenak.
Katadromoak itsas arraintzat hartu behar dira, baina ibaiek eskaintzen dituzten ekoizpen baldintza egokiak direla eta, latitude bereko ibaietara jotzen dute gizentze aldia ahalik eta laburren izan dadin. Era berean, ur gezetako arraintzat hartu behar dira anadromaoak, baina ibaietatik itsasora joaten dira itsasoak eskaintzen dituen janari baliabide egokiez baliatzera. Hala ere, naturan ikus daitezkeen beste hainbat gertaerarekin bezala, salbuespenak daude eta urrutira joan gabe, gure itsas eta ibaietan batera ikus ditzakegu, bai aingirak, bai izokinak ere, hau da arrain anadromo zein katadromoak.
Hala eta guztiz ere, eta salbuespenak egon arren, portaera horiek azaltzeko hipotesia egokia dirudi hemen aurkeztu duguna. Bi espezie horiek orain batera egoteak ez digu esaten egoera horretara iritsi arte bakoitzak jarraitu duen bidea zein izan den, eta seguraski, hor egongo da paradoxa honen azalpena. Azken batean, nekez uler litezke horren jokaera berezi eta neketsuak etekinik ateratzeko modukoak izango ez balira.