Sunday, January 4, 2009

Tximitxaren musua

Europako zenbait zootan Triatoma generoko intsektuak erabiltzen ari dira animaliei odol laginak hartzeko.
Dirudienez, ez da erraza zooetako zenbait animaliari odola erauztea, osasun azterketak egiteko hartu behar diren odol laginak txikiak badira ere. Anestesiatu egin behar dira animaliak. Baina zenbait espezietan, -jirafetan esaterako-, oso arriskutsua da anestesia, eta beraz, maiz erautzi behar bazaie odola, jirafa hiltzeko arriskua handiegia izaten da.
Triatoma generoko intsektuak ugaztunen odola xurgatuz elikatzen dira. Espezie asko dira genero horretakoak eta batzuk oso ugariak dira Ameriketan. Argazkian[1] Triatoma rubida zimitzaren ale bat ikus daiteke. Latinoamerikan chinche besucona, vinchuca, chipo edo barbeiro izenez deitzen dituzte eta kissing bug izenaz ingelesez. Horregatik, euskaraz, “zimitz musukatzailea” izena eman diot nik.
Odola erauzteko metodo hori arrakastatsua izan da hipopotamo, gepardo, jirafa, elefante eta errinozero zurietan. Zimitz musukatzaile izena intsektuaren elikatze portaerari dagokio. Izan ere, ezpainen alboetatik edo betazaletatik zurgatzen du gizakien odola lotan dauden bitartean. Horretarako, hozkaren mina gutxiesteko entzima bat erabiltzen du, eta horixe da animalien odola erauzterakoan estresik sortzen ez duen metodo hau erabiltzeko arrazoia.
Prozedura bitxi hau garatu dutenen arabera, erabilitako zimitz musukatzaileak gizatasunez hiltzen dituzte, baina egia esan, ez dute azaldu zurgaturiko odola eskuratzeko zer egiten duten.
Kontu bitxia da hau, zeren zooetako animalien osasuna zaintzeko erabiltzen den Triatoma-k osasun arazo larriak sorraraz baititzake Ertamerika eta Hegoamerikako zenbait herritan. Izan ere, Trypanosoma cruzi protozooak eragiten duen Chagas gaitza kutsatu dezake, eta gainera, bere listu proteinek alergia erreakzio gogorrak eragiten ditu. Tximitxaren musuaren paradoxak!


[1] Arizona Research Laboratories; Division of Neurobiology, University of Arizonako web-etik hartua (http://www.neurobio.arizona.edu/faculty/hildebrand/kissingbug/facts.html)

0 comments: