Monday, May 18, 2009
Itsasoa garbitzen
Ura iragaziz elikatzen dira animalia asko; urtarrak dira horietako gehienak. Ur bolumen handitan esekita dauden janari-partikulak harrapatzen dituzte ur hori iragaziz eta, hartu ondoren, ingeritzen dituzte. Ur masa naturaletan partikula asko daude esekita. Mikroskopikoak dira eta oso garaiak izan daitezke euren kontzentrazioak. Ur mililitroko ehun mila partikulatik gora egon daitezke uhertasun handiko uretan, eta mililitroko bost mila partikulatik gora izan ditzake oso garbi dagoen urak ere.
Belaki, bibalbio, krustazeo, eta beste zenbait taldetako espezie asko elikatzen dira horrela. Talde bakoitzak metodo bat erabiltzen du iragazi behar den ura ponpatzeko, baina gehienek ura mugiarazten dute zilio edo luzakin berezien mugimenduen bitartez. Janariaren ezaugarriei dagokienez, era askotakoak dira animalia iragazle horiek jaten dituzten partikula mikroskopikoak. Beren elikatze balioaren ikuspuntutik mikroalgak izaten dira garrantzizkoenak, baina mikroalgez gain, partikula detritikoak ere badira, mota askotakoak gainera. Kalitate handi zein apalekoak izan, janari dira partikula horiek, materia organikoz osatuak baitira. Partikula organikoez gain, materia ezorganiko partikulatua ere bada ur esekiduretan, eta materia horretan ere atxekita egoten da materia organikoa, janari diren bakterioez betea gainera. Modu batera edo bestera, asko dira esekita dauden partikulak eta nolabaiteko elikatze balioa dute gehienek.
Animalia iragazleak planktonikoak izan daitezke edo bentosaren partaideak. Oso ugariak dira kopepodo planktonikoak, adibidez, eta oso garrantzitsua da sare trofikoan betetzen duten funtzioa. Kopepodoak eta eurak bezalako beste artropodo planktoniko txikiak arrain askoren eta beste zenbait harrapakariren janari dira. Hortaz, lehen mailako ekoizle (mikroalgak) eta bigarren mailako beste ekoizle zenbaiten arteko (zenbait arrain) lotura egiten dute.
Iragazle bentonikoak ere garrantzi handikoak dira. Bibalbioak dira ugarienak, baina horiez gain beste zenbait espezie daude, belakiak, gasteropodo iragazleak, lanpernak (artropodoak) edo aszidiak bezala. Lehen esan bezala, bibalbioak dira iragazle bentoniko ugarienak eta ura ponpatzeko ahalmen ikaragarria dute. Adibide gisa esan daiteke gramo bateko masa lehorra (maskorra kenduta) duen muskuilu batek bi edo hiru litro ponpa ditzakeela orduko. Hau da, bi edo hiru litro ur ,-edo gehiago ere-, igaroarazten ditu bere brankietatik, brankiak baitira bibalbioen iragazkiak. Horrek esan nahi du tamaina horretako muskuilu batek 60 litro ur ponpa eta iragaz ditzakeela egun batean. Hori dela eta, eragin handia dute bibalbioek estuario, badia eta horrelako ekosistemetan. Bi adibide ikusiko ditugu hemen.
Arosako Itsasadarrak 4.335 milioi metro kubiko ur ditu eta 23 egun behar dira, gutxi gora behera, ur bolumen hori berriztatzeko. Ekoizgarritasun handikoa da eta 7.000 milioi g-koa da estuarioan kultibatzen diren muskuiluen biomasa (maskorrarik gabeko masa lehorra); jakina, margol eta txirla populazio handiak ere badira Arosako itsasadarrean, baina horiek ez ditugu hemen kontuan hartu. Bada, eguneko 350 milio metro kubiko ur iragazten dituzte muskuilu horiek eta 12 egun behar dituzte itsasadarraren ur osoa iragazteko, badiaren ura berriztatzeko behar den denboraren erdia, hain zuzen ere.
Oosterschelde da Herbehereetako estuario handienetako bat. Hango biztanleak ekaitzetatik eta uholdeetatik babesteko egin diren lanen ondorioz, nahikoa itxita geratu da azken hamarkadetan. Bere ur bolumena 2.740 milioi metro kubikokoa da (Arosako itsasadarraren erdia) eta 40 egunekoa da ur horren bataz besteko egonaldia estuarioaren barnean. Bada, 8.500 milioi g-koa da estuarioko berberetxo eta muskuiluen biomasa. Bibalbio horiek 740 milioi metro kubiko ur iragazten dituzte eta, beraz, 4 egun baino gutxiago behar dituzte ur guztia iragazteko, itsasadarraren ura berriztatzeko behar den denboraren hamarren bat, gutxi gora behera.Bi adibide horietan ikusi ditugun ura iragazteko denborak ez dira muturrekoak; badira denbora laburragoak eta luzeagoak ere, baina gehienak Oosterschelde edo Arosako itsasadarretan kalkulatu diren bezalakoak dira. Bada, denbora horiek argi adierazten dute zein neurrikoa izan daitekeen bibalbioen jardueraren eragina. Jarduera horri esker esekita dagoen materia partikulatua, -etengabe sortzen ari den edo ibaiak dakarren materia partikulatua-, iragazi egiten da. Adibide gisa, ikus honako datuak: Gernikako Itsasadarrean dauden bibalbioek, oso gutxi badira ere, 1’2 milioi metro kubiko ur iragazten dute eguneko eta esekita dagoen materia partikulatuko 4 Tn (masa lehorra) hartzen dute ur masatik denbora horretan. Bibalbioen jarduerei esker, ura garbiago mantentzen da, elikagaiak arinago birziklatzen dira eta, hori dela eta, lehen mailako ekoizpena sustatu egiten da.
Iragazle bentonikoak ere garrantzi handikoak dira. Bibalbioak dira ugarienak, baina horiez gain beste zenbait espezie daude, belakiak, gasteropodo iragazleak, lanpernak (artropodoak) edo aszidiak bezala. Lehen esan bezala, bibalbioak dira iragazle bentoniko ugarienak eta ura ponpatzeko ahalmen ikaragarria dute. Adibide gisa esan daiteke gramo bateko masa lehorra (maskorra kenduta) duen muskuilu batek bi edo hiru litro ponpa ditzakeela orduko. Hau da, bi edo hiru litro ur ,-edo gehiago ere-, igaroarazten ditu bere brankietatik, brankiak baitira bibalbioen iragazkiak. Horrek esan nahi du tamaina horretako muskuilu batek 60 litro ur ponpa eta iragaz ditzakeela egun batean. Hori dela eta, eragin handia dute bibalbioek estuario, badia eta horrelako ekosistemetan. Bi adibide ikusiko ditugu hemen.
Arosako Itsasadarrak 4.335 milioi metro kubiko ur ditu eta 23 egun behar dira, gutxi gora behera, ur bolumen hori berriztatzeko. Ekoizgarritasun handikoa da eta 7.000 milioi g-koa da estuarioan kultibatzen diren muskuiluen biomasa (maskorrarik gabeko masa lehorra); jakina, margol eta txirla populazio handiak ere badira Arosako itsasadarrean, baina horiek ez ditugu hemen kontuan hartu. Bada, eguneko 350 milio metro kubiko ur iragazten dituzte muskuilu horiek eta 12 egun behar dituzte itsasadarraren ur osoa iragazteko, badiaren ura berriztatzeko behar den denboraren erdia, hain zuzen ere.
Oosterschelde da Herbehereetako estuario handienetako bat. Hango biztanleak ekaitzetatik eta uholdeetatik babesteko egin diren lanen ondorioz, nahikoa itxita geratu da azken hamarkadetan. Bere ur bolumena 2.740 milioi metro kubikokoa da (Arosako itsasadarraren erdia) eta 40 egunekoa da ur horren bataz besteko egonaldia estuarioaren barnean. Bada, 8.500 milioi g-koa da estuarioko berberetxo eta muskuiluen biomasa. Bibalbio horiek 740 milioi metro kubiko ur iragazten dituzte eta, beraz, 4 egun baino gutxiago behar dituzte ur guztia iragazteko, itsasadarraren ura berriztatzeko behar den denboraren hamarren bat, gutxi gora behera.Bi adibide horietan ikusi ditugun ura iragazteko denborak ez dira muturrekoak; badira denbora laburragoak eta luzeagoak ere, baina gehienak Oosterschelde edo Arosako itsasadarretan kalkulatu diren bezalakoak dira. Bada, denbora horiek argi adierazten dute zein neurrikoa izan daitekeen bibalbioen jardueraren eragina. Jarduera horri esker esekita dagoen materia partikulatua, -etengabe sortzen ari den edo ibaiak dakarren materia partikulatua-, iragazi egiten da. Adibide gisa, ikus honako datuak: Gernikako Itsasadarrean dauden bibalbioek, oso gutxi badira ere, 1’2 milioi metro kubiko ur iragazten dute eguneko eta esekita dagoen materia partikulatuko 4 Tn (masa lehorra) hartzen dute ur masatik denbora horretan. Bibalbioen jarduerei esker, ura garbiago mantentzen da, elikagaiak arinago birziklatzen dira eta, hori dela eta, lehen mailako ekoizpena sustatu egiten da.
Irudia "summer" izeneko argazkigilearena da eta http://flickr.com/photos/79387032@N00/2155710553/ webgunetik hartua dago eta Creative Commons 2.0 motako baimenaren baldintzen arabera erabil daiteke.
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
Posts
0 comments:
Post a Comment